Nadat vorig jaar het Vietnamees Film Instituut en de Europese Stichting Joris Ivens tot een partnerschap hebben besloten heeft directeur André Stufkens op uitnodiging van directeur Vũ Nguyên Hùng een bezoek gebracht aan Vietnam om de samenwerking verder uit te werken en diverse activiteiten voor te bereiden.
Film still uit Le ciel, la terre (1966) van gesprek tussen Joris Ivens en president Ho Chi Minh in 1965.
Ingang van het hoofdkantoor van het Vietnam Film Institute, het nationale filmarchief van Vietnam in Hanoi. Het heeft ook een kantoor in Ho Chi Minh City.
Onderzoek naar de vier Ivens' films in Vietnam
Op zaterdag 11 maart overhandigde hij aan directeur Vũ Nguyên Hùng 1.710 digitale bestanden uit het archief, die betrekking hebben op Joris Ivens’ werkzaamheden in Vietnam tussen 1964 en 1970. Ivens arriveerde er in het geheim in 1964 op uitnodiging van de Noord-Vietnamese regering. Twee maanden later begonnen de Amerikanen het land te bombarderen. Met de camera was Ivens daarom vanaf het begin getuige van wat hij betitelde als ‘de grootste koloniale oorlog’. De vier Vietnamfilms waaraan Ivens in die jaren werkte speelden een belangrijke rol in de bewustwording van de Anti-Vietnamoorlogsbeweging.
In twee films zijn unieke fragmenten te zien van Ivens’ gesprekken in 1965 en 1968 met president Ho Chi Minh.
Beide instituten willen dat het archiefmateriaal omtrent Ivens wordt onderzocht door filmwetenschappers in Vietnam. De resultaten daarvan zouden volgend jaar november gepresenteerd kunnen worden in een internationaal Joris Ivens Event in Hanoi en Ho Chi Minhstad.
Het gaat om:
1- Le ciel, la terre (1965, The Threatening Sky)
2- Loin de Vietnam (1967, Far from Vietnam, met William Klein, Agnes Varda, Claude Lelouch, Jean-Luc Godard, Chris Marker, Joris Ivens en Marceline Loridan-Ivens)
3- Le 17e parallèle (1968, The 17th Parallel, met Marceline Loridan-Ivens)
4- Rencontre avec le Président Ho Chi Minh (1970, Meeting with president Ho Chi Minh, met Marceline Loridan-Ivens)
Bezoek aan filmlocaties
Een Vietnamese filmploeg stond een week ter beschikking om de diverse ontmoetingen vast te leggen. In het centrum van het tweeduizend kilometer lange land werd een bezoek gebracht aan de plekken waar Joris Ivens en zijn vrouw de lange documentaire Le 17e parallèle verfilmden. De Ben Hai rivier vormde destijds de grens tussen het communistische Noord-Vietnam en door de Amerikanen gesteunde Zuid-Vietnam. Een brede strook boven en onder de rivier vormde de zogenaamde ‘gedemilitariseerde zone’, maar tragisch genoeg werd juist deze centrale regio van het land, dat als oorlogsvrije buffer moest dienen, het slachtoffer van het zwaarste oorlogsgeweld, met name door het bommentapijt van de VS-luchtmacht. Indertijd viel 7 ton bommen naar beneden, per Vietnamees wel te verstaan. Aan Vietnamese zijde kwamen drie miljoen strijders en inwoners om, aan Amerikaanse zijde vielen 58.000 slachtoffers te betreuren. Maar zelfs na de vrede in 1975 stierven nog eens 8.500 Vietnamezen door de gevolgen van Agent Orange, Dioxine en andere bestrijdingsmiddelen. In Quan Tri lijdt 10 procent aan een of andere handicap als gevolg van de chemische oorlogsvoering.
De 61-jarige Duc Hoa speelde destijds mee in Le 17e parallèle. Hij ontving de filmploeg bij hem thuis en bracht hen daarna naar de filmlocaties, o.a. bij de brug waar de film mee opent met de wapperende vlag van Vietnam. De volgende dag nam hij de filmploeg mee naar een bewoner van Vinh Linh, die net als hij zelf nog in de Ivensfilm heeft gespeeld, dhr. Chung. Beide heren wisten bij de befaamde ondergrondse tunnels van Vinh Linh, waar Ivens en zijn vrouw vijf weken verbleven om het alledaagse leven onder extreme oorlogsgeweld te filmen, opmerkelijke nieuwe feiten aan te dragen.
De filmploeg van het Vietnamees Filminstuut met Duc Hoa en zijn vrouw (met hoofddeksels), Hoang Mai (Internationale betrekkingen VFI, met zonnebril), en Ad Spijkers en zijn vrouw Nanh Loc. Op de brug over de Ben Hai rivier, die in de jaren zestig de grens vormde tussen Noord-Vietnam (blauw, zie reling vooraan) en Zuid Vietnam (geel ). Met deze brug en de wapperende vlag opent Ivens' film Le 17e parallèle. Een levensgevaarlijke filmopname, want de cameraman die in de vlaggenmast klom, kwam daarmee in het vizier van de tegenstander aan de overkant van de oever. Daar staat nog steeds de oude militaire post. Naast de brug is ook nu nog een grote vlaggenmast aanwezig.
Openingsscène uit Le 17e parallèle: Links de Ben Hairivier met wapperende Noord-Vietnamese vlag en rechts de brug over de rivier met zicht op de vijand. Nu staat er een groot monument van een moeder en kind, die wachten op de terugkeer van hun vaders.
In Vinh Linh, bij de overblijfselen van het ondergrondse 'International Guest House', waar Joris Ivens en Marceline Loridan-Ivens in 1967 twee maanden verbleven. Beschermd door afweergeschut van het Volksleger van Noord-Vietnam. Op de foto de heren Duc Hoa en Chung, die als kinderen meespeelden in Le 17e parallèle: 'Hands Up!' Duc wist twee jaar voor de filmopnames belangwekkende informatie door te geven, waardoor een legervliegveld kon worden vernietigd. Hij ontving daarvoor twee medailles, de aanleiding om hem te vragen zijn verhaal te doen in de Ivensfilm. Ook daarvoor ontving hij twee medailles.
De ondergrondse tunnels en verblijven waren niet zonder gevaar en stortten regelmatig in. In Vinh Linh zijn deze niet bewaard gebleven, in Vinh Moc zijn de authentiek tunnels wel nog in goede staat en een toeristische locatie geworden, waar oorlogsveteranen komen.
Duc Hoa als twaalfjarige in Le 17e parallèle. Kinderen spelen voor de ingang van de ondergrondse tunnel van Vinh Linh, uit Le 17e parallèle, filmopnames van Joris Ivens en Marceline Loridan-Ivens in mei en juni 1967.
De heer Duc Hoa, nu docent wiskunde, vertelt over de tunnels van Vinh Linh en zijn activiteiten tijdens de Amerikaanse oorlog (1964-1975).
Medisch Comité Nederland Vietnam
Op maandag bezocht de delegatie het Holland Hospitaal in Dong Ha. Juist in het zwaarst getroffen gebied liet het Nederlands Comité Nederland Vietnam in 1974 een hospitaal bouwen, dat in onderdelen vanuit Rotterdam werd verscheept. Guus Paardekoper, de huidige directeur van het MCNV, leidde de delegatie rond in het museumgebouw met unieke foto’s en posters over de solidariteitscampagnes in Nederland vanaf 1968. Indertijd gaven 80.000 donateurs geld voor het versturen van medische hulpgoederen en een aanbevelingscomité van 500 medici ondersteunden de acties. Ad Spijkers, delegatielid, was destijds een van de drijvende krachten achter de steunacties aan Vietnam, o.a. 'Fietsen voor Vietnam'. Hij heeft Jane Fonda naar Nederland gehaald, was betrokken bij de komst van Kim Phúc via het MCNV (het negenjarige meisje, slachtoffer van de napalm, op de beroemde foto) en Vietnamese professoren naar Nederland. In zijn latere functie namens de Food and Agricultural Organisation (FAO) van de Verenigde Naties heeft hij veel projecten in Vietnam opgezet om de landbouw te verbeteren. Van een hongerend land is Vietnam nu groot rijstexporteur.
Het MCNV is met 35 stafmedewerkers nog steeds zeer actief om de gezondheidszorg in Vietnam, Laos en Cambodja te verbeteren. Volgend jaar viert het MCNV haar vijftigjarig bestaan.
Gesprek met directeur Guus Paardekooper en de staf van het Medisch Comité Nederland Vietnam in hun hoofdkantoor in Dong Ha. Het MCNV is in 13 provincies van Vietnam, Laos en Cambodja actief. Het Comité is opgericht in hetzelfde jaar als waarin Le 17e parallèle werd uitgebracht, in 1968. Tevens het jaar dat het Tet-offensief losbarstte en de Mei-revolutie plaatsvond.
In het MCNV-museum in Dang Ho zijn de foto's, posters en docuemnten uitgestald van bijna vijftig solidariteit tussen Nederland en Vietnam met opmerkelijke resultaten. Ad Spijkers, zelf actief in de vele Vietnam-acties, geeft uitleg aan de stafleden van het MCNV en Guus Paardekooper. Dhr. Bang filmt.
Een Joris Ivens Event in 2018
In Hanoi sprak Stufkens met de directeur van de Hanoi Academy of Theatre and Cinema, prof. dr. Nguyen Dinh Thi. Hij toonde grote belangstelling om tot uitwisseling te komen.
Ook de Nederlandse ambassadeur in Vietnam, Nienke Trooster, ziet de kansen voor een Ivens Event in 2018. Zij gaf aan dat de kennis en belangstelling in Nederland van Vietnam, toch een groot land met een bevolking die snel richting de 100 miljoen loopt en al jaren een sterke economische groei doormaakt, gering is. Er bestaat of een te romantisch beeld van het land of een vertekend beeld door alle problemen na de vrede.
Gesprek met prof. dr. Nguyen Dinh Thi, directeur van de Hanoi Academie voor Theater en Cinema over gezamenlijke projecten.
Gesprek met de Nederlandse ambassadeur in Vietnam, Nienke Trooster, in Hanoi over de mogelijkheden van culturele projecten in Vietnam.
Met het bezoek is een netwerk van betrokkenen ontstaan, waarmee de plannen voor 2018 verder worden uitgewerkt.