Op 16 mei opent de president van de Bondsrepubliek Duitsland, Joachim Gauck, twee gebouwen van het Bauhaus-complex, het Gropius en Moholy Huis, die beide in 1945 vernietigd waren. Ter gelegenheid van deze opening organiseert het Bauhaus in Dessau een expositie 'Dessau 1945, Moderne zerstört' met foto's van Henri Cartier Bresson, waarop ook delen van Ivens The Spanish Earth permanent worden vertoond.
Het Bauhaus staat symbool voor de doorbraak van het modernisme, met een enorme invloed van haar onderwijs op vernieuwingen in design, theater, fotografie, architectuur, de beeldende kunsten en het kunstonderwijs zelf. Minder bekend is het dat hetzelfde Bauhaus onderdeel werd van de Nazi-oorlogsvoering. Het Bauhaus werd na de machtsovername van de Nazi's gesloten, de kunstenaars vluchtten naar het buitenland en de gebouwen werden overgedragen aan de Junker-fabrieken. In de twee Meestergebouwen zetelden directieleden en testpiloten van Junker. Hun vliegtuigen bombardeerden Guernica in april 1937, het begin van een nieuwe vorm van oorlogsvoering met brute vernietiging van burgers en burgerdoelen. Joris Ivens maakt dat duidelijk in The Spanish Earth. Een neergeschoten Junker is door hem verfilmd, met Ernest Hemingway en John Fernhout, die tussen het verwrongen staal lopen. 'I cannot read German either', luidt het cynische commentaar van Hemingway, wanneer hij het vliegtuig onderzoekt, want officieel werd ontkend dat Duitsland oorlog voerde in Spanje. Later losten de Junkervliegtuigen bommen op Nederland, Polen en andere Europese landen. Na 1939 werden honderdduizenden dwangarbeiders in Dessau tewerkgesteld in de militaire industrie. In Dessau werd ook het beruchte Zyklon B geproduceerd, het gas waarmee vele gevangenen in de concentratiekampen werden vermoord. Zo is het Bauhaus ook symbool geworden voor moderne oorlogsvoering en massavernietiging.
Van 1940 tot 1943 was de Franse linkse fotograaf Cartier-Bresson zelf dwangarbeider in Duitsland, maar wist te ontsnappen en sloot zich aan bij het verzet. Hij volgde de bevrijders en ging een documentaire maken over de gerepatrieerde dwangarbeiders, waardoor hij in Dessau terecht kwam, waar hij foto's heeft gemaakt die tot de klassiekers van de 20e eeuwse fotografie zijn gaan behoren.
De expositie laat tot 7 september 2014 32 foto's van Cartier-Bresson zien, die hij in Dessau in 1945 heeft gemaakt. In een apart deel wordt de situatie in Dessau gedurende de oorlog tot aan het Jaar Nul getoond, met o.a. ooggetuigenverslagen van dwangarbeiders.
Henri
Henri Cartier-Bresson, Dessau, April 1945. © Fondation Cartier-Bresson.
